2025’te Yeni Dönem Başladı: “İlaç ve Tıbbi Cihaz Teslimlerine İlişkin e-Fatura Senaryosu (ILAC_TIBBICIHAZ)”

Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB), Haziran 2025 itibarıyla önemli bir düzenlemeyi yürürlüğe koydu.
Artık ilaç ve tıbbi cihaz gibi medikal ürün ticareti yapan işletmeler, e-Fatura düzenlerken yeni bir senaryo kullanmak zorunda:
📘 “ILAC_TIBBICIHAZ” e-Fatura Senaryosu

Bu değişiklik, hem İlaç Takip Sistemi (İTS) hem de Ürün Takip Sistemi (ÜTS) entegrasyonunu esas alıyor.
Amaç; sağlık sektöründeki ürünlerin izlenebilirliğini artırmak, hataları önlemek ve denetimi kolaylaştırmak.

---

1. Yeni e-Fatura Senaryosunun Kapsamı – ilaç ve Tıbbi Cihaz Satanlar

Yeni “ILAC_TIBBICIHAZ” senaryosu, e-Fatura uygulamasına dahil olan ve ilaç/tıbbi cihaz ticareti yapan tüm mükellefleri kapsıyor.

Kapsama Giren İşletme Türleri	Örnekler
💊 Eczaneler ve ecza depoları	Zincir eczaneler, bölgesel toptancılar
🏥 Sağlık kuruluşları	Özel hastaneler, diyaliz merkezleri, poliklinikler
🩺 Medikal firmalar	Tıbbi cihaz satıcıları, ithalatçılar
👓 Optik ve lens satıcıları	Gözlük mağazaları, kontakt lens üreticileri
🧬 Laboratuvar ve test merkezleri	Biyomedikal cihaz tedarikçileri
🧰 Tedarik zinciri firmaları	Medikal ürün dağıtım ağları

Bu firmalar, 01 Ekim 2025 itibarıyla faturalarını ilaç ve tıbbi cihaz senaryosu üzerinden düzenleyecek.
Uygulama, zorunlu sektörler için GİB tarafından resmen yürürlüğe girdi.

---

2. ILAC_TIBBICIHAZ Fatura Senaryosu Nedir?

Yeni senaryo, e-Fatura sisteminde ProfileID alanında “ILAC_TIBBICIHAZ” kodunun kullanılmasını zorunlu kılıyor.
Bu sayede sistem, faturanın ilaç veya tıbbi cihaz teslimine ilişkin olduğunu otomatik olarak algılayabiliyor.

Örnek XML etiketi:

<cbc:ProfileID>ILAC_TIBBICIHAZ</cbc:ProfileID>

Bu senaryo altında aşağıdaki fatura türleri kullanılabiliyor:

• SATIŞ
• İSTİSNA
• TEVKİFAT
• TEVKİFAT İADE
• İADE
• İHRAÇ KAYITLI

Yani yeni senaryo, SGK, ihracat, tevkifatlı veya istisna kapsamındaki satışlarda da geçerli olacak.

---

3. Faturada Yer Alması Gereken Zorunlu Alanlar

Her bir ürün kalemi için fatura satırında (InvoiceLine) özel tanımlamalar yapılması gerekiyor.
Bu alanlar XML tabanlı UBL-TR 1.2 standardına göre düzenleniyor.

🔹 İlaç Satışında Zorunlu Bilgiler

<cbc:ID schemeID="ILAC">(GTIN)8680222690047(BN)0714450(SN)9546433(XD)241209</cbc:ID>

Alan	Açıklama
GTIN	Küresel Ticari Ürün Numarası
BN (Batch Number)	Parti Numarası
SN (Serial Number)	Seri Numarası
XD (Expiration Date)	Son Kullanma Tarihi
schemeID=”ILAC”	Ürün tipinin ilaç olduğunu belirtir

---

🔹 Tıbbi Cihaz Satışında Zorunlu Bilgiler

<cbc:ID schemeID="TIBBICIHAZ">(UNO)86930123456789(LNO)X9812354(SNO)8834347323(URT)180225</cbc:ID>

Alan	Açıklama
UNO	Ürün Numarası
LNO	Lot/Batch Numarası
SNO	Seri Numarası (varsa)
URT	Üretim Tarihi
schemeID=”TIBBICIHAZ”	Ürün tipinin tıbbi cihaz olduğunu belirtir

---

🔹 Diğer Ürün ve Hizmetlerin Faturalanması

Yeni düzenleme, yalnızca ilaç ve tıbbi cihaz ürünlerini değil, aynı faturada yer alan diğer hizmetleri de kapsayabiliyor.
Böyle durumlarda “DIGER” schemeID kullanılacak:

<cbc:ID schemeID="DIGER">1111111111</cbc:ID>

Bu sayede örneğin kargo bedeli, danışmanlık ücreti gibi kalemler aynı faturada gösterilebiliyor.

---

4. Neden Bu Değişiklik Yapıldı?

Bu yeni sistemin arkasında 3 temel amaç var:

1. Ürün İzlenebilirliği:
   Her ilaç ve tıbbi cihaz artık GTIN, seri ve lot numarasıyla faturada izlenebilir hale geldi.
2. Hataların Önlenmesi:
   Ürün – fatura eşleşmesi XML üzerinden otomatik doğrulandığı için yanlış ürün bildirimi riski azalıyor.
3. Denetim Kolaylığı:
   İTS ve ÜTS sistemleriyle uyumlu yapı sayesinde, GİB ve TİTCK denetimleri daha hızlı yapılabilecek.

---

5. Uygulamanın Teknik Altyapısı (UBL-TR 1.2)

Yeni senaryo, UBL-TR 1.2 standardına göre geliştirilmiştir.
Bu, ERP ve muhasebe yazılımlarının XML tabanlı fatura oluşturma yapısını desteklemesi gerektiği anlamına gelir.

Uyumlu yazılımlar arasında:

• Akınsoft Wolvox ERP 9
• Logo Tiger / GO3
• MikroX / Mikro Jump
• Nebim V3
• Paraşüt
• Netsis Enterprise

ERP tarafında yapılacak en kritik güncellemeler:

• ProfileID alanının “ILAC_TIBBICIHAZ” olarak set edilmesi
• InvoiceLine içindeki schemeID alanlarının doğru doldurulması
• İTS / ÜTS entegrasyonlarının aktif olması

---

6. Sektör ve Ürün Grupları Bazında Uygulama

Sektör	E-Fatura Zorunluluğu	schemeID	Ek Bilgi
Eczaneler	✅ Zorunlu	ILAC	GTIN, SN, XD
Medikal firmalar	✅ Zorunlu	TIBBICIHAZ	UNO, URT
Optik mağazaları	✅ Zorunlu	TIBBICIHAZ	Lens, çerçeve ürünleri
Hastaneler	✅ Zorunlu	ILAC_TIBBICIHAZ	Hizmet + ürün aynı faturada
Sağlık cihaz üreticileri	✅ Zorunlu	TIBBICIHAZ	Üretim tarihleri zorunlu
Diğer sektörler (kargo, danışmanlık)	🔸 İsteğe bağlı	DIGER	Diğer kalemler

---

7. Sık Sorulan Sorular (SSS)❓

---

🧭 Sağlık Sektöründe Dijital Şeffaflık Dönemi

Bu düzenleme, hem şeffaf bir sağlık tedarik zinciri oluşturmayı hem de e-Fatura denetimini kolaylaştırmayı hedefliyor.
Artık ilaç veya tıbbi cihaz tesliminde kesilen her fatura, ürün bazlı detaylarıyla tam izlenebilir olacak.

Bu da hem mükellefleri koruyacak, hem de GİB, İTS ve ÜTS sistemlerinin entegrasyonunu güçlendirecek.

---